Avval tushunishga, keyin tushunilishga intilmoq - samarali muloqotning kaliti

Agar mijozingiz biron sabab tufayli jahli chiqib norozilik bildirayotgan paytda vaziyatni yumshatish uchun qanday yondashgan va unga nima degan bo’lar edingiz? Nega o’zini sohasida bilimi juda kuchli bo’lmasa ham ba’zi hamkasblaringiz lavozim pog’onalarida tezroq ko’tarilishadi? Nega ishdagi biron muammoga sizning nazaringizdagi eng zo’r (texnik) yechim bo’lishiga qaramasdan uni amalda oshirish siz kutganingizdan ko’ra ko’proq vaqt oladi? Agar ushbu savollarga javoblarni bilmoqchi bo’lsangiz, maqolani o’qishda davom eting.

Professional ko’nikmalar odatda “qattiq” (ruschada “твердые навыки”, inglizchada “hard skills”) va “yumshoq” (“гибкие навыки”, “soft skills”) ko’nikmalarga bo’linadi. Birinchisi odatda taʼlim muassasalarida yoki Internet tarmoqlarida o’rganilsa, ikkinchisini o’rganishga asosan hayotiy va ish tajribasi orqali erishiladi. Birinchisini miqdorini oson aniqlash mumkin (masalan, biror malakaga erishganlik haqida diplom yoki sertifikat), ikkinchisini esa ko’proq ish jarayonida kuzatib baholash talab qilinadi. Masalan, yumshoq ko’nikmalar turiga muomala va muloqot madaniyati, fikrni sotish qobiliyati, yetakchilik, muammoni yechish, jamoada ishlash, vaqtni boshqarish, ish jarayonidagi nizolarni hal qilish kabilar kiradi.

Muloqot sifatini oshirish uchun savollarni qanday berish va suhbatdoshni faol tinglash juda muhimdir. Masalan, savol berilgandan so’ng javobni diqqat bilan eshitish o’rniga ko’pincha keyingi savol yoki fikrni berish o’yi bilan band bo’lamiz. Agar javobiga qarab, masalan, aniqlashtiruvchi savollar bilan davom etilsa, suhbatdosh o’zini “eshitilayotganini” anglaydi, suhbatdoshi “hozir bo’lib” turganini ko’radi. Bu esa, o’z o’rnida, suhbatdoshlarni o’zaro “bog’lanish” va ishonchini oshirishga yordam beradi.

Suhbatlashganda yana bir e’tibor beriladigan muhim jihatlardan biri – uni asosiy mazmuniga o’tishdan avval suhbatdoshni shu mavzudagi muloqotga qanchalik tayyor ekanligini aniqlab, shunga mos keladigan yondashuvni qo’llashdir. Masalan, jahli chiqib turgan xaridorga, shoshib turgan ukaga yoki tushkunlikda yurgan hamkasbga bir xil tarzda murojaat qilib bo’lmaydi. Suhbatni oldin hol-ahvol so’rab, empatiya ko’rsatib yoki neytral mavzulardan boshlash mumkin. Bundan tashqari, insonning qadriyatlari, madaniyati, o’zaro munosabati va his-tuyg’ulari kabi omillar ham konstruktiv muloqot qilishda muhim o’rin tutadi.

Insonning har qanday emotsiyasi o’zicha to’g’ri bo’lgani uchun muloqotni asosiy qismiga o’tishdan oldin albatta shu “ko’rinmas” qatlamini inobatga olish kerak. Ochiq savol berganda (Nima? Qanday? Nega? Qachon?) javobni diqqat qilib eshitish, orada qisqacha nimani tushunilganini qaytarish yoki xulosa qilish, aniqlovchi qo’shimcha savollar berish mumkin. Bu suhbatdoshning emotsional his-tuyg’ularini barqarorlashtiradi va keyinchalik foydali (konstruktiv) dialogni olib borishga yordam beradi.

Yumshoq ko’nikmalarni rivojlantirish uchun har birimiz o’z ustimizda to’xtovsiz ishlab borishimiz talab etiladi. Birinchi navbatda, o’zimizni tanqidiy o’rganib, kuchli va zaif tomonlarimizni aniqlashimiz lozim. Shundan so’ng, zaif tomonlarimizni kuchaytirish va kuchli tomonlarimizni yanada sayqallash uchun amaliy qadam tashlashimiz mumkin. Bunday ko’nikmalarga ega bo’lish esa nafaqat ish faoliyatimizdagi muvaffaqiyatimizga, balki kundalik hayotimizdagi munosabatlarimizni yaxshilanishiga ham xizmat qiladi.

Yuqoridagilarni umumlashtirib aytganda, yumshoq ko’nikmalar bizning muvaffaqiyatli va baxtli hayot kechirishimizda juda katta ahamiyatga ega. Har birimiz bu ko’nikmalarni muntazam rivojlantirib borishimiz va ularni amalda qo’llab o’rganishimiz lozim. Shunda biz nafaqat professional faoliyatimizda, balki shaxsiy munosabatlarimizda ham yanada ko’proq yutuqlarga erisha olamiz. Yumshoq ko’nikmalarni rivojlantirish uzoq va uzluksiz jarayon bo’lib, bu yo’lda qunt va sabot bilan harakat qilish talab etiladi. Biroq, bu sa’y-harakatlarimiz o’z samarasini berishi shubhasiz - biz o’z hayotimizni yanada mazmunli, farovon va baxtli qila olamiz.